Hıdırellez: Umut Bayramı…

Hıdırellez: Umut Bayramı…

Gazeteci H. Emre GÖNÜLLÜ yazdı…

Baharın gelmesiyle beraber hepimize bir "umut” olan Hıdırellez Bayramı, yine aynı coşku ve heyecanla tüm yurtta ve dünyada 5 Mayıs’ı 6 Mayıs’a bağlayan gece kutlanacak.

Hıdırellez Orta Asya, Anadolu, Ortadoğu ve Balkanlar’da kutlanan, mevsimlik bayramlardan en özeli ve en anlamlısıdır. Birlik ve beraberliği bir araya getiren bir bahar şenliğidir.

Rız-ı Hızır (Hızır günü) olarak adlandırılan Hıdırellez günü, dünyada zorda kalanların yardımcısı olduğu düşünülen Hızır ile, denizlerin hakimi olduğu inanılan İlyas’ın yeryüzünde buluştukları gün olarak kutlanır. İslam mitolojisinde önemli bir yer tutan Hızır, Türk ve eski bir Türk yurdu olan Anadolu mitolojisi bakımından da büyük bir önemi haizdir.

Hızır yaygın bir inanca göre, hayat suyu (ab-ı hayat) içerek ölmezliğe ulaşmış; zaman zaman özellikle baharda insanlar arasında dolaşarak zor durumda olanlara yardım eden, bolluk-bereket ve sağlık dağıttığına inanan ulu kişi olarak tanımlanır. Hızır’ın hüviyeti, yaşadığı yer ve zaman belli değildir. Hızır, baharın, baharla vücut bulan taze hayatın sembolüdür diye tanımlanır.

Halk arasında Hızır’ın sahip olduğuna inanılan vasıflar vardı. Sağlık ve uğur getirdiği tabiattaki diriliş, uyanış ve canlılığın insana yansıması şeklinde ortaya çıkar. İslamiyet öncesi “Gök Sakallı, Ak Sakallı Kocalar” gibi medet umulan, yardım istenen, akıl danışılan, kılavuzluk etmesi beklenen, barış, mutluluk, sağlık, refah getirdiğine inanılan bir kurtarıcı güç olarak düşünülür.

Huzura kavuşmak ve türlü dileklerde bulunmak için kışın sona erdiği tabiatın güne güneşle başladığı Hıdırellez gününde çeşitli dilekler tutulurdu. Anadolu’da halk, çiçek toplar, yemekler yapılırdı. Kurdeleler ağaçlara asılır, dilekler tutulur ve etkinlikler düzenlenirdi. Tercihen beyaz ve Türk motifli elbiseler giyilir, renkli çiçekler toplanır, yeşil ve bol sulu kırlara gidilir ve eğlenilirdi. Bu gibi yerlere bu nedenle "Hıdırlık” denildiği de olurdu. Hızır’ın gezdiği kabul edilen yeşil yerlerde dolaşıp çiçek toplanır, oyunlar oynanır, baharın ilk kuzusu kesilerek yenilirdi. Toplanan çiçekler kaynatılıp içilirse hastalıklara iyi geleceği, bu su ile kırk gün yıkanan kişinin gençleşip güzelleşeceğine inanılırdı.

Hıdırellez adetleri devam ediyor

Hıdırellez günü gecesi Seferihisar’ın tüm sokaklarında ateşler yakılır ve üzerinden de atlanır. Dilekler gül dalına sarılıp saklanır. Yardımlaşma bu günde biraz daha fazla kendini gösterir. Baharın ilk kuzuları bu güne özel kesilir ve fırınlara verilir. Bu gün fırınlar önünde de ayrı bir telaşe olur.
Dileği olanlar, niyeti olanlar, askere gidecek gençlerin aileleri sosyal yardımlaşma örneği gösterip Halil İbrahim Sofrası kurarlar. Karkancı Ali’nin bu gece çıkmadığı da Seferihisar inançları arasında yer alır.

Hıdırellez Türk dünyasında

Türk Dünyası geniş bir coğrafyaya yayılmıştır. Bunu anlatmak için "Altay dağlarından Tuna nehrine kadar” farklı kültürler görülebilir. Bunlardan biri de Gagavuz Türkleridir. Gagavuzlar bugünkü Moldova Cumhuriyeti’nin olduğu topraklarda yaşamaktadır.

Bu topluluğa ait Hıdırellez şarkısının bir bölümünü sizlerle paylaşıyorum:

Yolum boyunda çiçek biyaz (Yolum boyunda çiçek beyaz)
Umut verar biza ilkyaz          (Umut verir bize ilkbahar)
Bu Ay Görgi yaklaştı              (Bu Ay Görgi yaklaştı)
O çiçeciklarin benizi              (O çiçeklerin benizi)
Bizim adımların izi                 (Bizim adımların izi)
Hederlez arkalan bizi            (Hıdırellez arkalan bizi)

Tüm dünyada aynı coşku ve heyecanla kutlanacak olan Hıdırellez Bayramı’nın tüm dünyaya umut ve hayır getirmesini temenni ediyorum…