Wall Street, Çin merkezli yapay zeka (AI) startup'ı DeepSeek'in son teknolojik atılımı karşısında büyük bir şok yaşadı. DeepSeek'in, düşük maliyetle, insan müdahalesine gerek duymadan kendini geliştirebilen büyük dil modelleri üretme yöntemlerini açıklaması, ABD'nin AI alanındaki liderliğini sorgulatan bir dönüm noktası oldu. Dünya çapında borsalar, New York'tan Londra'ya ve Tokyo'ya kadar geniş bir coğrafyada hisse senetlerinde büyük düşüşler yaşadı. Bu düşüş, kısa süre önce yaşanan bir ralli sonrasında geldiği için daha da dikkat çekiciydi. Pazartesi günü Nasdaq 100 %3; S&P 500 %1.5 değer kaybetti. Bu düşüşe öncelik eden şirketler ise daha çok teknoloji şirketleri oldu. Özellikle çip ve diğer donanım üreticileri Çin firmasının başarısı karşısında oldukça değer kaybetti. Çip Üreticileri Endeksi, Mart 2020'den bu yana en büyük düşüşünü yaşadı.vNvidia, ABD'nin AI zaferinin mimarı olarak bilinen çip üreticisi bir şirket, %17 değer kaybıyla tek bir hisse senedi için tarihin en büyük piyasa değeri kaybını yaşadı. Bu, Nvidia'nın piyasa değerinden yarım trilyondan fazla doların buharlaşması anlamına geldi. Nvidia'nın %17, Alphabet, Amazon ve Microsoft'un hisse fiyatlarının sırasıyla %3, %1 ve %3 düşmesi, Amerikan teknoloji şirketlerinin toplamda yaklaşık 1 trilyon dolar kaybetmesine neden oldu. DeepSeek, son büyük yapay zeka dil modeli R1 ile bu piyasalarda görülen şok dalgasının hatta kimilerine göre oluşan balonun patlamasının arkasındaki en büyük neden olarak karşımıza çıkıyor. DeepSeek'in chatbot'u, hafta sonu iPhone'larda en çok indirilen uygulama olarak dikkat çekiyor. Bu model, Batı'daki benzerlerine kıyasla çok daha az hesaplama gücü ve maliyetle eşdeğer performans sağlayabiliyor. Asıl piyasa şoku ise AI alanındaki trilyonluk yatırımlara ihtiyaç duyulup duyulmadığı konusundaki bir uyanış le birlikte geldiğini söylemek mümkün. Çünkü Çinli küçük bir şirket, çok düşük maliyetlerle Amerika’lı dev şirketlerin performansına ulaşabiliyor. Amerikan teknoloji devleri, özellikle veri merkezlerine ve AI altyapısına büyük yatırımlar yapmış görünüyor. Geçtiğimiz yıl bu harcamalar %57 artarak yaklaşık 180 milyar dolara ulaşmış durumdayken, DeepSeek'in verimlilik modeli bu yatırımların bir kısmının gereksiz olabileceğini gösteriyor, bu da veri merkezi tedarikçileri ve enerji şirketleri için piyasa endişelerini artırıyor. Batı ülkelerinde DeepSeek’in bu başarısı adeta bir “Sputnik Anı” etkisi yaratmış durumda. Geçmişte soğuk savaş döneminde uzayı keşfetmek için yarışan ABD ile Sovyetler Birliği arasındaki mücadele ile analojik yönlerini saptamak mümkün. ABD, Çin’e karşı özellikle teknolojik alt yapı ürünlerinde ve en önemlisi çiplerde ambargo ve yaptırımlar uygularken, Çin’den gelen böylesi beklenmedik bir başarının küresel ölçekte yansımalarının olacağı çok açık. ABD kendi stratejelerini sorgularken, Çin ise geleceğin teknolojisinde büyük bir avantaj sağlamış durumda. Piyasalarda ise artık yapay zeka ile ilgili yatırımlar, arz ve talep sistematik olarak bambaşka bir düzeye geçeceğinden, bu şokun dalgalarının uzun bir dönem etkileyebileceğini söylemek mümkün.