ÇOCUKLAR İÇİN "AKTİF” TATİL ÖNERİLERİ Doç. Dr. Aksel Çelik yazdı… Okullar kapanıyor, yaz tatili başlıyor. Bu tatil çocuklarımız için dinlenme ve eğlenme fırsatı olduğu kadar kazandıkları bilgi ve becerilerin de tekrarlandığı ve pekiştirildiği aynı zamanda yeni hobilerin kazanıldığı bir dönem de olmalıdır. Tatil dönemi çocukların ilgi alanlarını keşfetmesini sağlamak için de önemli bir fırsattır. Ancak tatil dönemlerinde çocukların ekran başında daha fazla vakit geçirmesi yaygın bir durumdur. Bilgisayar oyunları, özellikle hedeflere ulaşmak için oynandığında, çocuklar gerçek dünyadan kopabilir ve zamanın nasıl geçtiğini fark etmezler. Artık biliyoruz ki ekran başında uzun süre zaman geçirme alışkanlığının çok fazla olumsuz etkisi vardır. Gece geç saatlere kadar bilgisayar başında zaman geçiren çocukların uyku düzeni bozulur, hormonal aktivite düzeyi ve genel sağlık durumları da oldukça olumsuz etkilenir. Bilgisayar başında oturan ve uzun süre oyun oynayan çocuklarda stres hormonu olan "kortizol” düzeyi artar. Uzun süre bu strese maruz kalmak vücudu sürekli "tehlike içerisinde” gibi hissettirir, kalp atım sayısını arttırır, uyku problemlerine de yol açar. Uyku ile ilişkili olarak salgılanan melatonin ve büyüme hormonu çocukların büyüme ve gelişimi için özellikle önemlidir. Uyku düzenini sağlayan hormon olan Melatonin; gece hava karardığında salgılanır ve uyumamızı kolaylaştırır. Büyüme hormonu ise, gece uyurken salgılanır. Bu nedenle çocukların yaşına göre günlük ortalama 8-10 saat kadar uyuması gerekir. Büyüme hormonu kemiklerin büyümesini sağladığı gibi, vücut kompozisyonunu da etkiler aynı zamanda tırnakların, saçların uzaması gibi hücrelerin yenilenmesini de düzenleyen bir hormondur. Bu nedenle çocukluk ve ergenlik dönemlerinde yeterli büyüme hormonu salgısı için yeterli uyku gereklidir. Ayrıca, büyüme hormonu; hastalıklara karşı korunmada önemli olan bağışıklık sistemi fonksiyonları üzerinde de önemli rol oynar. Düzenli ve yeterli uyku, çocukların sağlıklı büyümesi ve gelişmesi için gereklidir. Bu kapsamda çocuğun ekran başında geçireceği zamanı sadece sınırlandırmak değil daha aktif ve düzenli bir yaşam için günlük planlama yapmak harika bir adım olacaktır. Akşam belli saatte yatan ve sabah benzer saatlerde kalkan çocuğun günlük rutinleri de buna göre şekillenecektir. Bu rutinler özellikle çocukların gününü daha önceden planlamaları için de önemlidir. Ertesi gün planı olan çocuk, bu plana göre yatış ve kalkış saatini ayarlayacağından günü daha verimli ve aktif geçirecektir. Çocukların ekran başında uzun süre kalması yerine onları bu kısır döngüden kurtaracak çözümlerin oluşturulması önemlidir. Bu nedenle çocukların tatil döneminde günlük rutinleri oluşturulurken kendilerini geliştirebilecekleri faaliyetlere katılımları desteklenmelidir. Bu faaliyetler bir fiziksel aktivite ve bir zihinsel aktivite şeklinde seçilmesi faydalı olacaktır. Fiziksel aktiviteler hem eğlenceli hem de çocukların sağlıkları için yararlı ve gereklidir. Bisiklete binmek, denge gelişimi ile hareketliliği sağlar ve kasları güçlendirir. Yüzme, tüm vücut kaslarını çalıştırırken koordinasyonu da artırır. Voleybol, futbol ve basketbol gibi takım oyunları ise fiziksel gelişimi destekler ve çocukların sosyal becerilerini geliştirmelerine yardımcı olabilir. Çocuğun bu fiziksel aktivitelere ek olarak çeşitli zihinsel aktivitelere katılması gelişimlerini olumlu etkiler. Satranç oynamak, strateji ve analitik düşünme becerilerini geliştirirken, Resim yapmak, müzik aleti çalmak ise, yaratıcılığı destekler, konsantrasyonu artırır ve stresi azaltır. Bu fiziksel ve zihinsel aktiviteleri düzenli olarak yapmak, çocukların çok yönlü gelişimine yardımcı olabileceği için katılımları desteklenmelidir. Ayrıca aile üyeleri ile zaman geçirmek için tatili fırsata çevirin. Çocukların günlük olarak en az bir saat açık havada vakit geçirmesi hem fiziksel sağlıklarını destekleyecek hem de ekran başında kalma sürelerini azaltacaktır. Beraber basketbol, voleybol, bisiklete binmek gibi fiziksel aktiviteleri yaparak aktif ve keyifli zaman geçirebiliriz. Doğa yürüyüşleri ve geziler yaparak yeni yerler keşfetmek anı biriktirmek için de iyi bir yoldur. Ayrıca evde satranç maçları yapmak da paylaşımların artması için de güzel bir yoldur. Siz zamanınızı nasıl planlıyor ve geçiriyorsanız çocuğunuz da sizi örnek alacaktır. Unutmayın söylediklerimiz değil yaptıklarımız daha önemlidir.