FİZİKSEL AKTİVİTENİN ÖĞRENMEYE KATKILARI Doç.Dr. Aksel ÇELİK yazdı… Yürümek, koşmak, yüzmek, bisiklete binmek gibi fiziksel aktiviteleri düzenli olarak yapıyor musunuz? Önerim düzenli olarak yapmanız yönünde olur. Çünkü bu aktiviteler; bedensel sağlığınızı korur ve performans artışını sağlar, hem öğrenme becerilerini iyileştirir hem de hormonal düzenlemeyi sağlayarak, uyku kalitesinin artmasına destek olur. Düzenli fiziksel aktivite; kalp, dolaşım, solunum sistemi, kas ve kemik sağlığını olumlu etkiler. Diğer yandan fiziksel aktivite konsantrasyon, yaratıcı düşünme, problem çözme becerisi gibi öğrenme becerilerini iyileştiren bilişsel becerilerin gelişimine de katkıda bulunur. Bu durumda düzenli fiziksel aktivite yapanların hem kassal kuvvet ve dayanıklılıkla ilgili kapasiteleri gelişirken hem de öğrenme becerilerinde de olumlu artış gözlenmektedir. Düzenli fiziksel aktivite yapmanın beyin aktivitesi ve öğrenme üzerinde olumlu etkileri olduğu artık bilimsel olarak kanıtlanmıştır. Özellikle öğrencilerin derslerde ve sınavlarda yaşadığı öğrenim başarısını önemli ölçüde etkileyen; öğrenme güçlüğü, dikkat eksikliği, konsantre olamama gibi problemlerin çözümü için de fiziksel aktivitenin destek olabileceği belirtilmektedir. Seferihisar gibi tertemiz havası olan sahile yakın yerlerde veya yürüyüşe uygun parkurlarda açık havada yürümek, bisiklete binmek şeklinde yapılan fiziksel aktiviteler analitik düşünme, karar verme, analiz yapabilme gibi beynin odaklanarak yapabileceği aktivitelerde bilişsel fonksiyonların gelişimine yardımcı olabilecektir. Yapılan araştırmalarda; fiziksel aktivite sırasında beynin kan akışının arttığı ve beynin dolaşımdan daha fazla oksijen aldığı bulunmuştur. Bu durum konsantrasyon, yaratıcı düşünme, problem çözme becerisi gibi bilişsel fonksiyonları olumlu etkiler. Fiziksel aktivite, nöroplastisite denilen beyinde sinir hücreleri arasında bağlantı sayısının artması oluşumunu destekler. Ayrıca beynin farklı bölgeleri arasındaki bağlantılarda güçlenir. Sinir hücreleri arasındaki iletişimide arttırır. Beyinde sinir hücreleri arasında bağlantı sayısının artması, beyin fonksiyonlarını destekler ve özellikle yaşlılıkta görülen beyin fonksiyonlarının yavaşlamasını geciktirir. Bu demektir ki düzenli fiziksel aktivite günümüzde görülme sıklığı gittikçe artan Alzheimer, demans (bunama) gibi hastalıklara karşı da koruyucu öneme sahiptir. Düzenli fiziksel aktivite yapmanın bir diğer avantajı da fiziksel aktivite sırasında zindelik ve mutluluk hissi veren endorfin, dopamin ve seratonin gibi hormonların salınımının artışıdır. Bu hormonlar bilişsel fonksiyonları da olumlu etkiler. Vücudun strese cevabı olarak kortizol hormonu salgılanır. Kortizol hormonunun stres düzeyini dengede tutma görevi vardır. Yüksek stres düzeyi kortizolün bilişsel fonksiyonları olumsuz etkileyebileceği anlamına gelir. Düzenli fiziksel aktivite, stresi azaltmaya yardımcı olabileceği gibi kortizol seviyesini dengelemeye katkıda bulunabilir. Düzenli fiziksel aktivite hormonal düzenlemenin yanı sıra uyku kalitesini olumlu etkiler. İyi bir gece uykusu, bilişsel fonksiyonları oldukça olumlu etkiler. Çünkü uyku kalitesi, yaşam kalitesini belirler. Yaşam kalitesi de hem bedensel hem de bilişsel faktörlerden etkilenir. Özellikle sınavlara hazırlanan gençlerin, stresle başa çıkabilmek, odaklanarak verimli ders çalışabilmek, analitik düşünmek-karar verebilmek ve rahat bir uyku uyuyabilmek için düzenli fiziksel aktiviteye katılmaları önerilir. Sonuç olarak, düzenli fiziksel aktivite; hem bedensel hem de bilişsel yetenekleri olumlu yönde etkileyen, stresle başa çıkmanın en önemli yollarından biridir. Yaptığımız tercihler ve alışkanlıklarımız, yaşam tarzımızı şekillendirir. Günlük rutinlerimiz, beslenme alışkanlıklarımız ve egzersiz yapma sıklığımız, uzun vadede yaşam kalitemizi etkiler. Bu nedenle bilinçli tercihler yapmak ve olumlu alışkanlıklar edinmek, sağlıklı bir yaşam için önemli ve gereklidir. Geçmişte verdiğimiz kararlar ve oluşturduğumuz alışkanlıklar, şu anki yaşamımızı şekillendirir. Bu nedenle gelecekte hedeflediğimiz sağlıklı ve zinde yaşam için de şimdiden yatırım yapmalıyız. Bedensel ve zihinsel sağlık için olumlu alışkanlıklar ile yaşam rutinimizi oluşturalım, düzenli fiziksel aktivite yapalım.