KALİTELİ YAŞAM YAKLAŞIMI: Longevity Doç.Dr. Aksel Çelik yazdı… İnsanların ortalama yaşam süresinin uzaması ve aynı zamanda yaş aldıkça sağlıklı ve kaliteli olarak yaşlanma sürecinin ilerlemesi her birey için en önemli istektir. Yaşlanma; biyolojik, psikolojik ve çevresel faktörlerin etkisiyle ortaya çıkan ve kişinin genetik programı ile düzenlenen karmaşık bir süreçtir. Yaşlanma sürecinde bireysel, çevresel ve genetik özelliklerin önemli rolü vardır. Yaşlanma sürecinin yavaşlatılması ve geciktirilmesi konusunda yapılan araştırmalar önemli bir aşama kazanmıştır. Özellikle hayatımıza yeni teknolojilerin girmesi ve yapay zekanın araştırmaları kolaylaştırması ile son dönemde ortaya çıkan yeni yaklaşım Longevity (lojeviti) yani "sağlıklı uzun ömür” olarak karşımıza çıkan YENİ YAŞLILIK KAVRAMIDIR. Longevity yaklaşımının temelinde, bireyin genel sağlık durumunu düzeltme, hastalıkları önleme ve bunlara bağlı olarak yaşam süresinin uzaması hedeflenir. Bu yaklaşım; bireyin yaşam kalitesinin arttırılması için sağlıklı yaşam tercihlerini hayatına geçirmesi prensibine dayanır. Longevity; nüfus cüzdanındaki yaş "Takvim yaşı” olarak ilerlerken "biyolojik yaş”, sağlıklı bir beden ve KALİTELİ YAŞAM TERCİHLERİ İLE devam ettiğinde "yaşlanma hızı azalacak” şeklinde açıklanabilir. Takvim yaşı ile biyolojik yaş arasında doğrusal (lineer) bir ilişki yoktur. Takvim yaşının kaç olduğundan çok biyolojik yaşın kaç olduğu önemlidir. Biyolojik yaş da artık kas/yağ oranı, hormonlar, kemik mineral yoğunluğu ve metabolik testler gibi pek çok ölçüm ile değerlendirilmektedir. Longevity yani YENİ YAŞLILIK KAVRAMI; hem "sağlıklı yaşam süresi”nin uzun olmasını hedefler hem de beslenme düzeni, yeterli uyku, düzenli egzersiz ve stresle başa çıkmak gibi yaşamı şekillendiren seçimlerin tamamı ile ilgilidir. Bu seçimler nedeniyle aktif yaşam süren 70 yaşında bir kişi maraton koşabilirken diğer bir kişi hareketsizliğe bağlı olarak kısa yürüyüşlerde bile zorluk yaşayabilir. Burada sağlıklı iki kişi arasındaki temel fark yaşam tercihleridir. Biri fizyolojik kapasitelerini geliştirerek, potansiyelini ortaya koyarak maraton koşabilmekte, diğerinin ise hareketsizlik nedeniyle potansiyelini kullanamamaktadır. İnsanların daha uzun ve daha sağlıklı yaşayabilmelerinin temelini oluşturan faktörlerden biri olan genetik, YAŞLILIK için de kilit roldedir. Sahip olunan genetik özellikler yaşlanma için belirleyici olsa da kaliteli yaşam unsurları ile yaşlanmanın yavaşlatılmasının mümkün olacağı artık "genler üstü genetik” anlamına gelen "epigenetik” ile açıklanmaktadır. Genler akıllı telefon gibi düşünülürse, epigenetik değişikliklerde bu telefona yüklenen program şeklinde açıklanabilir. Yani beslenme şekli, aktif yaşam tercihleri gibi bireyin tercihleri ile şekillenen KALİTELİ YAŞAM şekli ileri yaşlardaki sağlık durumu ve solunum, dolaşım sistemi gibi fizyolojik kapasitelerini belirleyerek yaşlanma sürecini yakından etkiler. Sağlıklı yaşam için dün yapılan her seçim bugün sahip olunan sağlık durumuyla ilişkili olduğu gibi, bugün yapılan tercihler de gelecekteki sağlık durumunu şekillendirecektir. Dünyanın en yaşlı kadını 122 yıl yaşayan Jeanne Louise Clement adında bir Fransızdı. En yaşlı erkeği ise 113 yıl yaşayan Japon Masazo Nonaka’dır. Yaşam tarzı ve beslenme alışkanlıkları nedeniyle en uzun yaşayan insanların Fransız ve Japon olmasının da bir tesadüf olmadığı açıktır. 100 yıl kadar önce insan ömrü 40-50 yıl civarındaydı ve yaşam süresinin daha uzun olması hedeflenerek "Yaşama yıllar katın” yaklaşımı benimsenmişti. Ancak son yıllarda ortalama insan ömrü 70-80 yıl kadar olup neredeyse yaşam süresi 2 katına kadar çıkmıştır. İnsan ömrünün uzaması ile artık "Yıllara yaşam katın” yaklaşımı ön plana çıkmıştır. Yıllara yaşam katmak, daha uzun bir yaşamda daha sağlıklı bir yaşamın hedeflenmesidir. NÜFUS cüzdanında yazan "takvim yaşı”na göre daha geç ve sağlıklı yaşlanan kişilerin ortak alışkanlıkları "kaliteli yaşam” tercihleridir. Sağlıklı ve dengeli beslenme ile düzenli fiziksel aktivite tercihleri aslında yaşamsal tercihlerdir. Gerçekten de her tercih hayatın yönünü doğrudan etkiler. Nüfus cüzdanındaki yaş ne olursa olsun tercihler KALİTELİ YAŞAMDAN YANA olsun.